Μια καινούργια τόλμη έχει κερδηθεί με την πάροδο του χρόνου στον τρόπο με τον οποίο η Ντορίνα Μάλλιου εξερευνά το δικό της εικαστικό στίγμα, με μεικτά υλικά σε χαρτί.

Μια δεκαετία νωρίτερα, βρισκόμασταν απέναντι σε μια περίκλειστη εσωτερικότητα με διανοίγματα στο άπειρο. “Ενθύμια από την Εδέμ”, όπως έχουν χαρακτηριστεί. Το βλέμμα που στοχάζεται την πολύμορφη χωρικότητα ως διαδικασία αμοιβαίας διείσδυσης.

Τώρα, το στοίχημα έχει μετατοπιστεί. Ο παλιός “ολοκληρωτικός αισθησιασμός” δεν μονοπωλεί πλέον το παιχνίδι με την αδιαμφισβήτητη γοητεία του. Τώρα είναι στοιχείο ενός διευρυμένου λεξιλόγιου. Και αυτό που αρθρώνεται σήμερα έχει έναν χαρακτήρα πολύ περισσότερο ερωτηματικό. Αφορά την συσχέτιση των πραγμάτων, όλα όσα συμβαίνουν ή αδυνατούν να συμβούν στον ενδιάμεσο χώρο. Η ερώτηση δεν είναι ρητορική αλλά ανοικτή, έχει, μάλλον, τον χαρακτήρα μιας πρόκλησης.

Το ζήτημα της απόλαυσης, πάντα κεντρικό στις στοχεύσεις της Μάλλιου, εδώ  επαναπροσδιορίζεται, ειδικά όσον αφορά την ευδαίμονα αυτάρκεια παλιότερων έργων. Η θελκτική ποικιλία των οργανικών μορφών χαλιναγωγείται σε επιμέρους στοιχείο αντί να έχει την πρωτοκαθεδρία. Στοιχεία ανατροπής, αντιπαλότητας και αντινομίας, εγκιβωτίζονται ή παρεισφρύουν με γεωμετρικές μορφές στο πεδίο χωρίς απολογία, συνθέτοντας μια καινούργια συγκρουσιακή γλώσσα. Σε όλα τα έργα η συνύπαρξη, έστω και αν διαμείβεται στο εσωτερικό ενός mandala, εκπέμπει πλέον την υψηλή συχνότητα της διαφοράς, όχι της ταυτότητας. Σε κάποια, τα ρίσκα που προκύπτουν στην σύνθεση είναι σημαντικά. Το γεγονός είναι από μόνο του ειδοποιό μιας μετατόπισης. Η σφριγηλή, λάλουσα ζωγραφική της Ν.Μ. εξερευνά εδώ μια νέα πολυφωνία. Και, ξεκάθαρα, τα προς διερεύνηση ζητήματα δεν εξαντλούνται μέσα στο πλαίσιο του έργου.

Στις αβέβαιες πτήσεις κάποιων από τα έργα, την γειτνίαση ριζικών αντιθέσεων, την διάρρηξη του περίκλειστου πόθου, ενυπάρχει ένα ουσιαστικό κέρδος. Αυτό δεν είναι άλλο από την απόδοση στην απόλαυση της βασάνου. Όπως δεν παύει να μας υπενθυμίζει η ψυχανάλυση, το ανέφικτο της εγγύτητας, ο τρόμος της οικειότητας, η ασυμβατότητα των επιθυμιών, η απρόβλεπτη έκβαση, συνιστούν ακρογωνιαίες πτυχές του αινίγματος της επιθυμίας. Φέρνοντάς τα στο προσκήνιο με χαρακτηριστική και ιδιαίτερη ριψοκινδύνευση η Μάλλιου δέχεται να αφήσει πίσω της την Εδέμ με όφελος μια καινούργια, και ενίοτε συνταρακτική, δραματικότητα. 

Κωνσταντίνος Ματσούκας 

M.Phil

«Έβαψα το τετράγωνο  με μαύρο μολύβι επειδή αυτή είναι η πιο ταπεινή ανθρώπινη πράξη» 

1913, Καζιμίρ Μάλεβιτς

Σε μια εξέλιξη της πολύχρονης καλλιτεχνικής αναζήτησής της η Ντορίνα Μάλλιου συνεχίζει πιστή στις αρχές του Pattern Painting.  Επικεντρώνεται αρχικά στην πολυπλοκότητα και πολυμορφικότητα του σχεδίου και των χρωμάτων για να καταλήξει στη δομή και την έννοια.

Οι συνθέσεις διακρίνονται από μια διακοσμητική «τακτοποίηση» των στοιχείων σε φόρμες και αναλογίες τέτοιες, ώστε να εκφέρουν απέριττα  το  συναίσθημα και τον συμβολισμό σε μια λεπτή ισορροπία.

Εκμεταλλευόμενη το δυναμικό των  μορφών και των υλικών, δημιουργεί χώρους  και  με μια εκλεκτική ασέβεια, ενοποιεί υλικά, φόρμες και επιφάνεια.  Το ταπεινό μολύβι, μετά από υπομονετική και σκληρή χειρονακτική δουλειά,  στέκει  επάξιο  ζωγραφικό μέσο, διπλά  στο έντονο χρώμα και λειτουργεί συμπληρωματικά στο εκφραστικό εικαστικό λεξιλόγιο της ζωγράφου.

Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας αισθητικής ευαισθησίας που προϋποθέτει τον συντονισμό του ρυθμού κοσμικών κινήσεων ώστε να μετατρέψουν τη εννοιολογική φύση σε συναίσθημα.

Το αποτέλεσμα παραπέμπει στην συμβολική λειτουργία της αιώνιας τάξης του σύμπαντος  μέσα από τον ρυθμό, την αρμονία και την ακρίβεια.   Παραπέμπει σε μια μεταφυσική  αντίληψη  που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, μια πραγματικότητα στην πρωτογενή δομή της, απ’ όπου απορρέουν  δευτερογενή συναισθήματα και ιδέες.

Το  χρώμα και οι γραμμές συνάδουν  ώστε να οδηγήσουν στην εσωτερική ζωή των μορφών,  αγγίζοντας μυστικές χορδές,  που δονούν τις αισθήσεις και δημιουργούν συγκίνηση, αποκαλύπτοντας ψυχικές καταστάσεις στην ανόθευτη ουσία τους.

Μαρία Χατζηκεφαλά, Μ.Α.

 Ιστορικός Τέχνης

Έως σήμερα, οι δεσμοί που έχει αναπτύξει η Ντορίνα Μάλλιου με τη φύση φαίνεται πως ξεπερνούν τα καθαρά και απλά καλλιτεχνικά πλαίσια και γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της καλλιτεχνικής της ανησυχίας.

Τα έργα της, ενώ ουσιαστικά κινούνται πάνω σε μία αδιάφθορη πραγματικότητα, δείχνουν να υποστηρίζουν την παράδοση μιας συμβολικής ιδέας, βάζοντας σε κίνηση το μηχανισμό αντίρροπων φαντασιώσεων.

Η εντύπωση που δίνουν οι φυτοφόρες συνθέσεις της, δυναμικές και ονειρικές συνάμα, καταδείχνει ένα άνοιγμα πέρα για πέρα οντολογικά υπερφυσικό, ανεξιχνίαστο στην πολυπλοκότητά του, ελκτικό όμως για την εξωτική του χρωματική και σχεδιαστική πανδαισία.

Στην πρόσφατη τριμερή σειρά έργων της, η Μάλλιου «καλλιεργεί» στο πρώτο μέρος εύστοχα ιδέες, στις οποίες αντιφεγγίζονται η οργανική ζωντάνια της φυτικής ύλης, η πολυπλοκότητα των πολυμορφικών τους συστημάτων, η παλλόμενη, χρωματική συλλειτουργία και οι εντάσεις της, ενισχυμένη από τις δονήσεις του φωτός. Στο επόμενο βήμα της, με βάση αυτό το συνθετικό πυρετό, προχωρά σε ετερόκλητες συνθέσεις, όπου οι εξπρεσιονιστικές και έντονες χρωματικά, σύμμετρες ή μη φόρμες, εμπλεκόμενες με φυτικά μοτίβα, κυρίως ανθοφόρα, δημιουργούν περιβάλλοντα συνοψισμένα, που παραπέμπουν σε εικόνες με μία αδιόρατη τρυφερότητα αλλά και δυναμισμό, δράση, αναζητήσεις.

Στην τρίτη επιλογή της, έργα που η ίδια χαρακτηρίζει ως σχέδια, αναδεικνύονται με περιγράμματα οι λεπτομέρειες του ανθοφόρου σχεδιασμού, ευκρινείς μέσα από τις απαλές αποχρώσεις του ιώδους και του ροζ, με τις οποίες τον επενδύει.
Η δομή των έργων της ιδιότυπης αυτής ανθοφόρου ενότητας, φόρος τιμής, όπως αναφέρει στη Georgia O΄Keefe, καλλιτέχνιδα που ύμνησε την ομορφιά των λουλουδιών, διαφοροποιείται από τη σύσταση των προηγούμενων.

Γίνεται με μολύβι πάνω σε ύφασμα, γεγονός που δεν επιδέχεται διορθώσεις, ενδύεται με χρώματα ακουαρέλας και η ανάπτυξη των μοτίβων ξεκινά από έναν κεντρικό πυρήνα και απλώνεται κυκλικά με περίτεχνους, καμπυλόσχημους σχεδιασμούς. Οι συμβολισμοί όπως και οι ερμηνείες που προκύπτουν είναι ποικιλώνυμες. Όπως ότι από έναν μυστηριώδη πυρήνα ξεκινά και αναπτύσσεται κάθε ζωτική δημιουργία, η ίδια η ζωή μέσα από τη γυναικεία μήτρα.

Στην πλοκή αυτών των, ποιητικών θα λέγαμε, σχημάτων μπορεί κανείς να ανακαλύψει ανθρωπόμορφες και ζωόμορφες φιγούρες, ανάλαφρα δοσμένες μέσα σε μία συμπαντική, χορευτική δίνη.
Με τα έργα αυτής της τριμερούς ομάδας η Μάλλιου κάνει πιο διεισδυτική την αντίληψή μας για τον κόσμο. Με τρόπο εύσχημο επαναφέρει ένα είδος όπως η ανθογραφία, που ως αυτοτελές θέμα έχει απασχολήσει καλλιτέχνες και κατά το παρελθόν.

Οι δικοί της στόχοι προχωρούν σε ενδοσκοπήσεις του φυτικού πλούτου, της ανθοφορίας, της αέναης, ζωτικής αναπαραγωγής τους. Και μέσω της διαδικασίας αυτής αναδεικνύεται η προσωπική της ικανότητα να διαχειρίζεται ένα θέμα θεωρητικά απλό, με τρόπους που προσφέρουν μία λυρική και γιατί όχι αισθησιακή εικόνα ενός μαγεμένου ανθόκηπου, ορατού και κρυμμένου, με πτυχές και προοπτικές νέων εξερευνήσεων.

Έλλη Κοκκίνη Καπλάνη
Ιστορικός, Κριτικός Τέχνης
Προϊσταμένη Τμήματος Πολιτιστικών Εκδηλώσεων &
Εικαστικών Τεχνών
Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου

Άξαφνα -θαρρείς και ανοίγεις μάτια μεθυσμένα – αντικρίζεις κήπους παραδεισένιους όπου ενδημούν σχήματα και χρώματα, αρώματα και εικόνες, περιπέτειες, εμπειρίες, αναμνήσεις, όνειρα. Φυλλώματα γαλαζοπράσινης δροσιάς και διάφανες σκιές που εντρυφούν στην ομορφιά, δείγματα εκτυφλωτικής χλωρίδας που εγκολπώνονται το κόκκινο, το ζαφειρένιο, το πορτοκαλί και το ιώδες.   

 Είναι η πρώτη εντύπωση από την επαφή με τον πολύχρωμο κόσμο της ζωγραφικής της Ντορίνας Μάλλιου, τις πολυφωνικές συνθέσεις της -ζωηρά ενθυμήματα από την Εδέμ των αισθήσεων και των συγκινήσεων- που θυμίζουν ανθισμένες ζούγκλες. Τα έργα αυτά, που μοιάζουν να έχουν ζωγραφιστεί το ίδιο αβίαστα και αυθόρμητα όσο αβίαστα και αυθόρμητα στριφογυρίζει ένα τρυφερό βλαστάρι τους έλικές του αναζητώντας στήριγμα, δεν αποτελούν, προφανώς, μίμηση της φυσικής πραγματικότητας αλλά αντίθετα με αφετηρία και πρόσχημα το πραγματικό οικοδομούν μια νέα πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα ικανή να μας λυτρώσει από την ένταση της εκκωφαντικής καθημερινότητας, να μας καθησυχάσει με το μουρμούρισμα της γαληνεμένης ομορφιάς που ρεμβάζει πλάι σε πυκνά φυλλώματα, να μας παρηγορήσει μυρώνοντάς μας με το βάλσαμο της παραμυθίας.   

 Αργά αλλά σταθερά πίσω από τις δραματικές εκτινάξεις του χρωστήρα, το εκτυφλωτικό σέλας των χρωμάτων, τις πυκνώσεις και τις αραιώσεις της ύλης, τα αδρά περιγράμματα και τις απρόβλεπτες διακυμάνσεις και αντιθέσεις της γραμμής μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα ίχνη αυτής της νέας πραγματικότητας. Σιωπηλά και αθόρυβα αρχίζουν να ξεπροβάλουν τα αστίλβωτα, τα μυστικά και αόρατα. Το διονυσιακό υποχωρεί προς όφελος του απολλώνιου και μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε τα αποτυπώματα της βιωματικής εμπειρίας, την ουσία της προσωπικής αλήθειας που βρίσκεται κρυμμένη πίσω από το εξωστρεφές εικαστικό λεξιλόγιο της Ντορίνας Μάλλιου. Πλάι στην δημιουργική ευφορία και την γνήσια χαρά της ζωής που πηγάζει από την αισιόδοξη προσωπικότητα και τον δυναμικό χαρακτήρα της δημιουργού, αποκαλύπτονται καλά κρυμμένες πτυχές μιας πιο εύθραυστης, στοχαστικής και ποιητικής ιδιοσυγκρασίας.   

 Αυτή η δεύτερη, προσεκτικότερη ανάγνωση μας επιτρέπει να διακρίνουμε και να βιώσουμε, όσα δεν είναι δυνατόν να αντιληφθούμε με την πρώτη ματιά. Μας επιτρέπει να διακρίνουμε τον διορατικό χειρισμό της χρωματικής ουσίας που προσδίδει νέα, υπερβατική διάσταση στις αντιπαραθέσεις του χρώματος. Την διάθεση ενδοσκόπησης που περιγράφεται αποτελεσματικά από την λεπτή δαντέλα της γραμμής και την εκλεπτυσμένη ευγένεια της γραφής. Εντέλει μια προσωπική κοσμογονία ικανή να προκαλέσει γνήσιες αισθητικές συγκινήσεις.   

 Ξεπερνώντας το ανάλαφρο και εντυπωσιακό διακρίνουμε τώρα την βαθύτερη ουσία των πραγμάτων, το πνευματικάΑ οργανικό που καταγίνεται με την σπουδή του είναι και του γίγνεσθαι . Κάτω από αυτό το πρίσμα ο περίπλοκος στρόβιλος των εικόνων ηχεί σαν οπτική εξομολόγηση. Το  χαρούμενο καλειδοσκόπιο των χρωμάτων δονείται από την ενατένιση της ψυχής που διψάει για ανακάλυψη. Ο δυναμικός ρυθμός υπακούοντας στις απαιτήσεις ενός ζωντανού οργανισμού παρουσιάζεται εν δυνάμει ικανός να αναπτύσσεται επ ’ άπειρον. Η θωπεία των συνειρμών γεννάει μπρος στα μάτια μας μια άλλη ζωγραφική ικανή να προχωρήσει πέρα από τη χαρά της δημιουργίας και την λύτρωση της έκφρασης στην ανάγκη αναζήτησης της αλήθειας. Μια ζωγραφική που φιλοδοξεί να οικειοποιηθεί στιγμές από το μεγαλείο και την τελειότητα της Δημιουργίας.   

 Τώρα ο αστραφτερός μικρόκοσμος των φυτών γαντζωμένος στον χρωστήρα της ζωγράφου δίνει την μάχη της επιβίωσης, αγωνίζεται να ριζώσει στο χώρο, να κατακτήσει τον χρόνο, να εξαπλωθεί στο φως με τον ίδιο τρόπο που η βλάστηση, υπακούοντας στο σχέδιο του Αιώνιου, αναπτύσσεται υπερνικώντας, μέσω της κίνησης της ύλης, την ακινησία. Οι ρυθμοί αντηχούν με την πολυπλοκότητά τους την Οδύσσεια της επιβίωσης. Οι οργανικές φόρμες υπενθυμίζουν με την αστείρευτη ποικιλία τους την περιπέτεια της ζωής. Οι γραμμές, τα σχήματα και τα χρώματα δείχνουν ότι αντλούν τα διδάγματά τους από την συνθετική δομή του σύμπαντος. Η χαοτική δυναμική της Φύσης, μοιάζει να είναι παρούσα στην διάρθρωση του συνόλου και σε κάθε λεπτομέρεια καθώς η τυχαία οργάνωση της ύλης δομεί με τρόπους απρόβλεπτους τις πολύπλοκες συνθέσεις προσδίδοντας υπερβατική, «συμπαντική» γοητεία στον ζωγραφικό χώρο.   

 Λένε πως η κλασσική κινέζικη γραφή χρησιμοποιεί πενήντα διαφορετικά σύμβολα για να αποτυπώσει την πτώση ενός φύλλου. Πενήντα διαφορετικά ιδεογράμματα για να περιγράψει κανείς κάτι τόσο εύθραυστο και ευαίσθητο όσο το «τέλος» ενός φύλλου. Είναι ίσως ένα ωραιότατο παράδειγμα για να περιγράψει κανείς την ποιητική αντίληψη του κόσμου. Η Ντορίνα Μάλλιου, ως φορέας και γνήσιος εκφραστής αυτής της αντίληψης, δεν κουράζεται να αναζητά τρόπους να μεταγγίσει το εικαστικό της όραμα σχολιάζοντας με ποιητική λεπτότητα τον κόσμο που την περιβάλλει. Για τον λόγο αυτό η ζωγραφική της εμφανίζεται πολυφωνική.

Πληθωρική και ταυτόχρονα εκλεπτυσμένη, τολμηρή και συνάμα σαγηνευτική, εκρηκτική και όμως νοσταλγική, γεμάτη σφρίγος και παρόλα αυτά παρηγορητική, σφύζουσα από ενέργεια και ζωή και ωστόσο στοχαστική.   

 Δεν είναι εύκολη υπόθεση να προσδιορίσουμε κανείς με ακρίβεια τις επιρροές αυτής της πολυφωνικής ζωγραφικής, πιστεύουμε όμως πως είμαστε κοντά στην αλήθεια αν υποστηρίξουμε πως πρόκειται για έναν ιδιότυπο διακοσμητικό εξπρεσιονισμό που αντλεί διδάγματα από πολλές πηγές.   Είναι μια ζωγραφική που συγγενεύει με την εκφραστική τέχνη του Henri Matisse και την σχεδιαστική ευγένεια της Art Nouveau, που υποκλίνεται στην γοητευτική παραμυθία του Henri Rousseau και την αισθησιακή ζωγραφική της Ceorgia O ’ Keeffe. Μια ζωγραφική που δείχνει να έλκεται από τη δυναμική ισορροπία του Vassily Kandinski αλλά δεν μένει επίσης ασυγκίνητη μπροστά στην λεπτότητα των αραβουργημάτων και των ατέρμονων ισλαμικών μοτίβων. Μια ζωγραφική που ενώ μοιάζει να έχει αφομοιώσει τις καλύτερες στιγμές της τέχνης του εικοστού αιώνα συνεχίζει να αναζητά νέες εμπειρίες κλείνοντας πονηρά το μάτι στο έργο σύγχρονων δημιουργών όπως ο Franz Accerman, η Hanna Werning και η Beatriz Milares. Ο Rainer Maria Rilke πίστευε πως ο δημιουργός πρέπει να αφήνεται σ ’ αυτό που έρχεται.   

 Η Ντορίνα υπακούοντας στο δημιουργικό της ένστικτο υπάκουσε στην εσωτερική της παρόρμηση και εγκαταλείποντας την  αφαίρεση, στην οποία μας είχε ως τώρα συνηθίσει, παραδόθηκε στην δίνη αυτού του εκρηκτικού χρωματικού παραληρήματος. Δεν γνωρίζουμε αν στο μέλλον θα συνεχίσει να θωπεύει τις αισθήσεις μας με παρόμοια κομψοτεχνήματα ευγενούς εξωτισμού ή θα επιλέξει να επιστρέψει στα μονοπάτια της αφαίρεσης και της καθαρής αισθητικής.

Το βέβαιο είναι πως, όποιον δρόμο και αν ακολουθήσει, η Ντορίνα ανήκει ήδη στον κύκλο των δημιουργών που δεν θα προδώσουν την ομορφιά.  

Ελένη Κάρτσακα 

Ιστορικός Τέχνης

“Το έντονο φως με θαμπώνει, κλείνω τα μάτια, οι παραστάσεις είναι μέσα μου”   

Το οικείο περιβάλλον του φυσικού και αστικού τοπίου, μέσα από τη ζωγραφική διαδικασία ανασυντίθεται σε ένα νέο προσωπικό εικαστικό λεξιλόγιο.    Ένας κόσμος ξετυλίγεται μέσα από τις φόρμες που το ίδιο φως γεννά. Προκύπτουν ελκυστικές εικόνες που διαθέτουν φυσικότητα και ρυθμό.   Μέσα από μια εναλλαγή crescendo και diminuendo, δημιουργείται ένας κήπος χρωμάτων, λεπτεπίλεπτων αισθήσεων, μαγικών εικόνων.  

Κάποιες φορές η εικόνα μοιάζει θολή και συγκεχυμένη, μοιάζει να αποδίδει ποιότητες που κινούνται ανάμεσα στην οριακή σχέση της παραστατικότητας και της αφαίρεσης. Ο περιβάλλον χώρος αν και αναγνωρίσιμος, περικλείει μια χαoτική δύναμη.   Νατουραλιστικά και αφαιρετικά στοιχεία εναλλάσσονται για να δημιουργήσουν ένα νέο φανταστικό χώρο.  Η μικροκλίμακα γίνεται αντιληπτή και παραστατική, η μεγαλοκλίμακα γίνεται αφαιρετική.

Το φως και η εμπειρία του θεατή παρατηρητή καθορίζουν τον τρόπο ανάγνωσης της εικόνας που μπορεί να ξαφνιάσει, να καθησυχάσει ή να διεγείρει.

Μαρία Χατζηκεφαλά

Ιστορικός Τέχνης